Chrząstowski Mikołaj, h. Kościesza, inaczej Strzegonia, miecznik krakowski, już za młodych lat dostał się na dwór królewski. Tu posądzony w r. 1407 o romans z królową Anną, żoną Władysława Jagiełły, zbiegł za granicę w obawie gniewu chorobliwie zazdrosnego króla. Dopiero w r. 1410 spotykamy Mikołaja w Polsce; stawił się zapewne na wojnę na wezwanie króla, podobnie jak inni przedchorągiewni rycerze. Zasługi wojenne, jakie oddał w bitwie pod Koronowem, skłoniły zapewne króla do puszczenia w niepamięć dawnych posądzeń; przypuścił rycerza do swych łask, a nawet nadał mu godność miecznika krakowskiego (1422). Służył Ch. wiernie dynastii czy to w wojnie, czy też jako poseł w czasie pokoju, za co w r. 1433 otrzymał 200 grzywien na wsi Łopienniku w pow. chełmskim. Od r. 1431 obok godności miecznika piastował urząd starosty sanockiego. Swymi sympatiami politycznymi skłaniał się do obozu hierarchiczno-możnowładczego, o czym świadczy m. in. podpisanie w r. 1438 aktu konfederacji korczyńskiej. W r. 1440 ruszył z młodym królem Władysławem na Węgry. Występuje na dokumentach jeszcze w r. 1444, lecz później znika z widowni; zginął zapewne w czasie kampanii tureckiej w pogromie warneńskim.

Długosz, Hist. Pol. III; Cod. dipl. M. Pol. 160; Prochaska A., Materiały archiwalne wyjęte głównie z metryki litewskiej od 1348 do 1607 w., Lw. 1890: Cod. ep. XV, t. II, III; Inventarium omnium et singulorum privilegiorum, Paryż 1862; Kod. Pol. I, III; Akta unii; Kod. Mog.; AGZ. VIII, XI.

Karol Piotrowicz